Een waar spektakel: de honderdjarige Zierick Florisz.
Bron: Collectie Kröller-Möller Museum Otterlo
Dit portret uit 1551 en gemaakt door een onbekende schilder, toont een oude man genaamd Zierick Florisz. De schilder heeft duidelijk geen enkele moeite gedaan om Zierick’s hoge leeftijd te verbergen: we zien een man die zijn beste jaren duidelijk al gehad heeft. Hij draagt eenvoudige kleren, zit in een stoel en houdt een stok en kruik vast. De tekst linksboven maakt duidelijk dat Zierick's hoge leeftijd de reden was om hem te protretteren:
ZIERICK FLORISZ OUDT BOVEN DE HONDERT IAER WAS TEGMONT VOERDE REFORMATIE EN CLAES CORVEN WAGENAER
‘Zierick Florisz, meer dan honderd jaar oud, leefde in Egmond voor de opstand, en was de koetsier van Claes Corf’
Degene die opdracht gaf om Zierick te af te beelden, was vooral geïnteresseerd geweest in diens hoge leeftijd. Om dit te benadrukken, verzocht hij de schilder niet alleen Zierick's leeftijd weer te geven, maar hem ook in een historische context te plaatsen. De oude baas had namelijk gewerkt voor Claes Corff en dat was een bekende figuur in Alkmaar en omstreken: Corff was rentmeester van de abdij van Egmond geweest en belastingpachter. In die laatste hoedanigheid was hij het slachtoffer geworden van een belastingoproer - de Opstand van het Kaas- en Broodvolk - in 1491. Door Zierick te koppelen aan een bekend historisch evenement communiceert de schilder zijn uitzonderlijke ouderdom.
Wie kan de opdrachtgever geweest zijn? Zierick zelf - voormalig koetsier en hoogbejaard - zal daar wel niet het geld voor hebben gehad. Het is waarschijnlijker dat de opdrachtgever een rijke inwoner van Alkmaar was - de plaats waar het schilderij vermoedelijk is gemaakt. Deze zou dan weleens een typische Renaissance trend nageaapt kunnen hebben: vooral vorsten interesseerden zich voor het buitengewone en stelden bijzondere collecties samen die nog altijd te zien zijn in enkele Wunderkammern uit deze periode. Het protret van de honderdjarige Zierick zou perfect in zo'n rariteitenkabinet gepast hebben. Vergelijkbare werken hingen rond 1600 in het Prinsenhof in Edam: een portret van een uitzonderlijk lange vrouw, een dikke man van meer dan 250 kg, en een man met een enorme baard.
Om honderd jaar te worden was uitzonderlijk in de zestiende eeuw - uitzonderlijker dan vandaag de dag. Tegenwoordig komt de burgemeester op bezoek met een bloemetje; tijdens de Renaissance werden portretten van honderdjarigen in rariteitenkabinetten opgehangen - naast afbeeldingen van dwergen, reuzen en siamese tweelingen. Het gaat echter te ver te concluderen dat ouderdom op zich uitzonderlijk was: het aantal ouderen gedurende de Renaissance wordt namelijk vaak schromelijk onderschat – daarover meer later.